309

1. تشخیص هیپرآندروژنیسم (همراه با اندازه گیری سایر استروئید های جنسی) 2. کمک در تشخیص هیپرپلازی مادرزادی آدرنال 3. بررسی تکامل آدرنال (adrenarche)و تشخیص adrenarcheنارس

روش مرجعGC/ MS, HPLC روش ارجح:,Tandem Mass Spectrometry ، IRMA، ECL سایر روشها: RIA، EIA، FIA

دهیدرواپی آندرسترون سولفات، دهیدرواپی آندرسترون کونژوگه سولفاته، دهیدرواپی آندرسترون غیر کونژوگه DHE

سرم، پلاسما

ml 1

1. سرم یا پلاسما در عرض 1 ساعت پس از نمونه‏گیری باید جدا شود. پس از جا کردن، آن را در ویال های مخصوص تست ریخته و به بخش هورمون انتقال دهید. 2. نمونه به مدت 8 ساعت در دمای اتاق، 24 ساعت در دمای یخچال (2-8oC) و 2 ماه در -20oC پایدار است.

زنجیره سرد

سن و جنس بیمار و سابقه بیماری آن را یادداشت کنید.

1. با رعایت اصول نمونه گیری از بیمار، نمونه خون وریدی گرفته و آن را در لوله یا ویالهای های با درپوش قرمز، صورتی یا سبز جمع آوری نمایید. 2. پس از نمونه گیری، محل خونگیری را از لحاظ خونریزی یا هماتوم بررسی نمایید. 3. در صورت استعمال داروهای استروئیدی، تیروتیدی، گلوکوکورتیکوئیدیو گونادوتروپین ها 48 ساعت قبل از انجام آزمایش، در برگه آزمایش یادداشت نمایید. 4. دانستن سن و جنس بیمار حائز اهمیت است. آن را در برگه آزمایش یادداشت نمایید. 5. از جمع آوری نمونه سرم لیز، ایکتریک و یا لیپمیک اجتناب نمایید.

نام و نام خانوادگی سن و جنس بیمار

• ü همولیز شدید نمونه • ü دریافت اخیر ایزوتوپ رادیواکتیو • ü نمونه بدون برچسب یا با برچسب اشتباه

1. نیاز به ناشتایی نمی باشد. 2. سطح تستوسترون در ساعات اولیه صبح به حداکثر می رسد، از این رو نمونه خون را باید به هنگام صبح گرفت. 3. در صورت کاوش باRIA بیمار نباید اخیراً در معرض ایزوتوپ رادیواکتیو قرار گرفته باشد.

DHEA و متابولیت کونژوگه سولفاته آن در کورتکس فوق کلیه و تحت نظارت آدرنوکورتیکوتروپین (ACTH) ساخته و ترشح می‏شود.DHEA و DHEA-S به یکدیگر قابل تبدیل شدن هستند. در زنان سالم، قشر آدرنال تنها محل ساخته شدن این دو هورمون است. در مردان نیز محل اصلی ساخته شدن این دو هورمون در قشر آدرنال است ولی علاوه بر آن حدود 10 تا 25 درصد از DHEA و حدود 5% از DHEA-S از بیضه‏ها منشأ می‏گیرد. در حالی که هر دو این هورمون¬ها ذاتاً آندروژن¬های ضعیفی هستند، می‏توانند در بافت‏های محیطی به آندروژن¬های قوی‏تر (مثل آندروستن دیون یا تستوسترون) و استروژن¬ها (مثل استرادیول) تبدیل شوند. در افراد طبیعی غلظت سرمی (براساس مولار) DHEA-S تقریباً 300 تا 500 برابرDHEA است که بخشی از این اختلاف به علت کلیرانس متابولیکی آهسته‏تر DHEA-S است. بطوری که نیمه عمر DHEA-S بین 10 تا 20 ساعت ولی نیمه عمر DHEA بین 1 تا 3 ساعت است. DHEA تغییرات شبانه‏روزی مشابه کورتیزول دارد در حالی که DHEA-S دارای تغییرات شبانه ‏روزی بسیار جزیی است. • این هورمون مسئول بروز صفات ثانویه جنسی در مردان است و بعد از متابولیزه شدن دربدن می‌تواند به تستوستر

: DHEA و DHEA-S در هر دو شکل هیپرپلازی مادرزادی آدرنال(CAH) (اشکال11- بتاهیدروکسیلاز و 21- بتاهیدروکسیلاز) و نئوپلاسم‏های مردنمایی آدرنال افزایش می‏یابند. در زنانی که علایم هیرسوتیسم دارند بالا بودن DHEA-S پایه و تستوسترون به نفع یک علت آدرنالی است. هنگامی که در زن مبتلا به هیرسوتیسم مقادیر DHEA-S و تستوسترون طبیعی است احتمال یک تومور آدرنال بعید خواهد بود. شایعترین علت بروز علایم مردانگی در دختران سن بلوغ و پیش از بلوغ، استقرار adrenarche است که یک حالت فیزیولوژیک نشانگر شروع ترشح آندروژن از آدرنال می‏باشد. علت کمتر شایع مردنمایی دختران، CAH با شروع دیرهنگام یا نئوپلاسم مردنمایی آدرنال خواهد بود. در هر سه حالت فوق DHEA-S بالا می‏رود. در بسیاری از بیماران مبتلا به بی‏کفایتی آدرنال و به خصوص زنان، مقادیر پایه DHEA و DHEA-S بالا خواهد بود. کاهش قابل توجه مقادیر DHEA و DHEA-S سرم بعد از سن 30 سالگی و نتایج تحقیقات نشان داده که ارتباط مثبتی بین سطوح سرمی این دو با مارکرهای سلامتی در افراد سالخورده وجود دارد و این فرضیه را به وجود آورده که مکمل‏های غذایی حاوی DHEA همراه با مونیتورینگ آزمای

• همولیز شدید نمونه منجر به تداخل در نتایج آزمایش می گردد. • اسیدهای چرب آزاد و لیپیدها در نتایج آزمایش تداخل می نمایند. • کورتیکوتروپین، کلومیفن، دانازول و متیراپون ممکن است سبب افزایش این دو هورمون شوند در حالیکه استروئیدها نظیر دگزامتازون، پردنیزولون و گلوکوکورتیکوئیدها ممکن است سبب کاهش شوند. • مصرف اخیر ایزوتوپ های رادیواکتیو در نتایج آزمون به روش RIA تداخل می نماید.

30 روز در دمای 20- درجه سانتیگراد