109

1. ردیابی فقدان فولات 2. پایش درمان با فولات 3. ارزیابی کم خونی مگالوبلاستیک و ماکروسیتیک 4. ارزیابی بیماران الکلی و کسانی که به علت چاقی مفرط تحت بای‏پس ژژنوایلئال قرار گرفته‏اند یا کسانی که مبتلا به سندرم لوپ کور روده‏ای هستند. 5. ارزیابی علت افزایش سطح هموسیستئین خون.

روش مرجع: روش های میکروبیولوژی جهت تعیین فعالیت بیولوژیکی فولات روش ارجح: RIA CPB سایر روشها: EIA

فولات سرم، اسید فولیک سرم، Pteroylglutamic Acid

سرم

0.5 میلی لیتر

1. نمونه در دمای اتاق تا 2 ساعت پایدار است. 2. نمونه در دمای 4°C برای 24 ساعت پایدار است درغیر این صورت فریز نمایید. نمونه در فریزر (-20°C) تا 3 ماه پایدار است. 3. نمونه دور از نور مستقیم نگهداری شود. در صورتی که نمونه بیش از 8 ساعت در معرض نور قرار گرفته باشد، باید مجدداً نمونه گیری گردد.

زنجیره سرد

سن و جنس بیمار و سابقه بیماری آن را یادداشت کنید.

1. با رعایت اصول نمونه گیری از بیمار نمونه خون وریدی گرفته و آن را در ویال های با درب قرمز و یا سبز جمع آوری نمایید. 2. از لیز شدن نمونه اجتناب گردد. زیر ا همولیز موجیب افزایش کاذب سطح فولات سرم می شود. 3. نمونه گرفته شده را در معرض نور مستقیم قرار ندهید. 4. محل نمونه گیری را از لحاظ خونریزی بررسی نمایید. 5. در صورت نمونه گیری در خارج از آزمایشگاه، نمونه را بالافاصله به آزمایشگاه ارسال نمایید. 6. نمونه خون می بایست در مدت دو ساعت ساتریفیوژ گشته و سرم را در لوله های مخصوصی جدا نمایید. 7. در صورت استعمال بیمار از داروهای آنتاگونیست اسید فولیک مانند متوترکسات، ... آن را در برگه آزمایش یادداشت نمایید.

نام و نام خانوادگی سن و جنس بیمار

ü همولیز سرم ü نمونه پلاسما به غیر از پلاسمای هپارینه. ü نمونه هایی که برای بیش از 8 ساعت در معرض نور قرار گرفته اند. ü بیمارانی که در کمتر از 24 ساعت قبل از نمونه گیری رادیو ایزوتوپ دریافت کرده اند. برای مثال بیمارانی که اسکن ایزوتوپ و یا تست شیلینگ داشته اند. ü نمونه های با برچسب اشتباه و یا عدم بر چسب.

1. ترجیحاً بیمار 8 ساعت ناشنا باشد. 2. بیمار نباید قبل از انجام آزمایش مشروبات الکلی مصرف نماید. 3. از مصرف قرص اسید فولیک قبل از انجام آزمایش اجتناب نمایید. 4. نمونه‏گیری باید قبل از ترانسفوزیون یا شروع درمان با فولات انجام شود

اسیدفولیک یا pteroylmonoglutamic acid دارای سه جزء است: پتریدین، P-آمینوبنزوات، و ال – گلوتامیک اسید. در پلاسما 3/1 از اسیدفولیک آزاد بوده در حالیکه 3/2 باقیمانده بصورت غیراختصاصی و سست به پروتئین‏های سرم متصل می‏شود. شکل اصلی فولات در سرم، گلبول¬های قرمز و کبد، 5- متیل تتراهیدروفولات (5-methyl-FH4) بوده و کبد محل اصلی ذخیرة آن است. حداقل مورد نیاز روزانه حدود 50 میکروگرم پتروئیل منوگلوتامات یا 400 میکروگرم فولات توتال است. بطور طبیعی فولات‏ها بصورت گسترده در غذاهای گیاهی و حیوانی رژیم غذایی وجود داشته و در رودة باریک جذب می‏گردند. اسیدفولیک اشکال بیولوژیک فعالی دارد که به عنوان کوآنزیم‏ها عمل می‏کنند. اسیدفولیک به شکل‏های دی‏هیدرو و تتراهیدرو وجود دارد. احیاء فولات توسط اسیدآسکوربیک یا توسط آنزیم فولات ردوکتاز صورت می‏گیرد. فعالیت بیولوژیک در متابولیسم بافت عبارت است از انتقال یک کربن از شکل تتراهیدروفولات که نیاز به دی‏هیدروفولات ردوکتاز دارد. کوآنزیم‏های فولات در اکسیداسیون – احیاء و واکنش‏های انتقال کربن منفرد از جمله سنتز پورین و پریمیدین و تبدیل اسیدآمینه (مخصوصاً تبدیل هموسیست

فقدان اسیدفولیک سبب مهار سنتز DNA در سلول¬هایی می‏شود که سرعت تقسیم آنها بالاست و در نتیجه منجر به کم خونی ماکروسیتیک و مگالوبلاستیک می‏شود. در حالیکه یک پروتئین اختصاصی متصل شونده به فولات در سرم وجود دارد ولی حدود 90% از فولات به صورت غیرمتصل به پروتئین می‏باشد. در بیماران مبتلا به فقر B12، سطوح فولات بطور شایع بالاست چرا که این ویتامین برای ورود فولات به سلول¬های بافت مورد نیاز است. به دنبال فقر B12 یا فولات، سطح هموسیستئین خون ممکن است بالا برود. در افراد مسن وجود حدود 400-600 µg اسیدفولیک در رژیم غذایی سبب کاهش سطح هموسیستئین خون می‏شود. فقدان اسیدفولیک در 33% از حاملگی‏ها، بسیاری از افراد الکلی و بیماران مبتلا به انواع سندرم‏های سوء جذب از جمله سلیاک، کرون، اسپرو و بای‏پس ژژنوایلئال دیده می‏شود. در صورت پایین بودن سطح فولات سرم معنای آن این است که رژیم غذایی بیمار اخیراً‌ از نظر محتوای اسیدفولیک زیر رنج طبیعی بوده و یا جذب اخیر فولات زیر رنج طبیعی بوده ولی دلیل این نیست که بافت‏های بیمار خالی از فولات شده و نیاز به درمان دارد. بنابراین کاوش‏های فولات سرم ارزش پیش‏گویی مثبت ضعیفی

• در روش RIA مصرف رادیو نوکلوئیدها در کمتر از 24 ساعت پیش از انجام ازمایش موجب تداخل در نتایج می گردد. • الکل، آمینوپترین، آمینوسالیسیلیک اسید، آمپی‏سیلین، ضد‏مالاریاها، کلرامفنیکل، اریترومایسین، استروژن¬ها، ضد بارداری خوراکی(OCP)، پنی‏سیلین، فنوباربیتال، فنی‏توئین و تتراسایکلین‏ها می‏توانند سبب کاهش سطح فولات سرم و آنمی مگالوبلاستیک شوند. • فولات در مواجه با نور از بین می‏رود. • تجویز دوز بالای بیوتین (>5 mg/day) 8 ساعت قبل از انجام ازمایش، موجب تداخل در نتایج آزمون می گردد. • آنتاگونیست های اسید فولیک، نظیر متوترکسات و پنتامیدین ... موجب کاهش کاذب سطح فولات می گردد. • همولیز گلبول¬های قرمز بصورت کاذب موجب بالا رفتن سطح فولات سرمی می گردد. • نمونه های غیر ناشتا اغلب منجر به افزایش کاذب سطح فولات سرم می گردد. • در موارد نادری، بعضی از افراد که در معرض آنتی ژنهای حیوانات قرار دارند، ممکن است آنتی بادی بر ضد این آنتی ژنها در نتایج آزمون تداخل نماید. • در بیمارانی که توآماً دچار کمبود اسید فولیک و آهن می باشد، ممکن است آنمی ماکروسیتیک مشاهده نشود. با این وجود آن، اندازه گیری توزیع عرض گ

30 روز در دمای 20- درجه سانتیگراد