154

1. بررسی عملکرد کلیه جهت تخمین میزان فیلتراسیون گلومرولی (GFR) 2. پی‏گیری احتمال پیشرفت بیماری کلیوی 3. تنظیم دوزاژ دارویی در مواردی که دفع دارو عمدتاً از طریق کلیه صورت می‏گیرد مثل آمینوگلیکوزیدها 4. تعیین اولیگوری حاد که ممکن است با اندازه‏گیری سدیم و کراتی‏نین پلاسما و ادرار صورت گیرد.

کلیرانس کراتینین، تصفیه کراتینین Creatinine Clearance, Serum&Timed Urine

سرم یا پلاسمای هپارینه، ادرار 24 ساعته

سرم: 1 ml ادرار: 5 ml

1. در طی جمع آوری ادرار 24 ساعته، نمونه باید در یخچال نگهداری شود. استفاده از ماده نگهدارنده در ظرف نمونه گیری ضروری نمی باشد. 2. در صورت نبودن یخچال یا جای سرد جهت نگهداری نمونه ، از ماده نگهدارنده استفاده نمایید. اسید کلریدریک 6 نرمال، اسید استیک 50 درصد و اسید نیتریک 6 نرمال مناسب می باشند. 3. پس از جمع اوری ادرار 24 ساعته، ظرف نمونه را به آرامی تکان داده تا یک نمونه همگن ایجاد شود. ابتدا حجم نهایی نمونه ادرار 24 ساعته را با استفاده از یک استوانه مدرج تعیین نموده، سپس به میزان 5 ml از نمونه را در یک لوله تمیز جدا نمایید. نمونه را تا زمان انجام آزمایش در یخچال نگاه دارید. 4. پایداری نمونه سرم در دمای یخچال (2-8oC) یک هفته و در -20oC، سه ماه می باشد. 5. پایداری نمونه ادرار 24 ساعته در دمای اتاق 24 ساعت، دمای یخچال 4 روز و در فریزر، 6 ماه می باشد.

زنجیره سرد

سن و جنس بیمار و سابقه بیماری آن را یادداشت کنید.

1. سن، جنس، قد و وزن بیمار را یادداشت نمایید. 2. جهت تهیه سرم از بیماران نمونه خون وریدی گرفته شود. در مورد نوزادان بهتر است خون از پاشنه پا گرفته شود. 3. محل خونگیری را از نظر خونریزی یا هماتوم بررسی نمایید. 4. سرم را در عرض 4 ساعت پس از نمونه گیری سانتریفیوژ نموده و از جمع آوری سرم همولیز و لیپمیک اجتناب نمایید. 5. به بیمار آموزش دهید تا ادرار خود را ساعت 8 صبح تخلیه کرده و دور بریزد. سپس تمامی ادرار از جمله نمونه آخر که 8 صبح فردای آن روز می‏شود را داخل ظرف ادرار استریل تخلیه کند. در طی دوره جمع‏آوری24 ساعته، نمونه درون یخچال یا بر روی یخ قرار داده شود. جمع‏آوری‏های 4 و 12 ساعت هم مورد قبول هستند. 6. زمان شروع نمونه گیری را روی ظرف ادرار و برگه آزمایشگاه ذکر نمایید. حجم نهایی نمونه ادرار 24 ساعته را بر روی ظرف جمع آوری آن یادداشت نمایید. 7. به بیمار متذکر شوید که برای جلوگیری از آلوده شدن ادرار، ابتدا ادرار را درون ظرف ریخته و سپس دفع مدفوع نماید. 8. به بیمار گوشزد نمایید که کاغذ توالت را در ظرف جمع آوری نیندازد. 9. در طی 24 ساعت جمع آوری نمونه، بیمار را به نوشیدن مقدار کافی مایعا

نام و نام خانوادگی سن و جنس بیمار

ü هرگونه تخطی از پروتکل نمونه‏گیری ( اعم از جمع آوری و نگهداری ادرار) ü جمع آوری نمونه ادرار رندم ü نمونه بدون برچسب یا با برچب اشتباه ü همولیز شدید سرم ü لیپمی خفیف و شدید سرم ü نمونه ادرار آلوده شده به مدفوع ، کاغذ توالت و ...

1. به بیمار متذکر شوید نیازی به رژیم غذایی خاصی نمی باشد. 2. برخی آزمایشگاه ها بیمار را از نظر مصرف گوشت پخته، چای، قهوه، یا برخی داروها در روز آزمایش منع می کنند. در این صورت با آزمایشگاه هماهنگ نمایید. 3. تمامی داروهای مصرفی بیمار را بررسی مجدد کرده و آنهایی را که بر روی اندازه‏گیری کراتی‏نین تأثیر می‏گذارند (مانند cefoxitin) قطع نمایید. 4. بیمار باید در طی انجام آزمایش هیدراسیون (مصرف آب) خوبی داشته باشد. 5. جریان ادراری بیشتر از 2 ml/min جهت اندازه‏گیری ایده‏آل کلیرانس مورد نیاز است

کلیرانس کراتی‏نین رایج ترین تستی است که جهت تخمین GFR استفاده می‏شود. کراتی‏نین در گلومرول فیلتره شده و در لوله بازجذب نمی‏شود ولی مقداری توسط لوله‏های پروگزیمال به داخل ادرار ترشح می‏گردد. در سطوح طبیعی کراتی‏نین پلاسما، فقط حدود 10% از کراتی‏نین ادرار حاصل ترشح به داخل لوله است ولی در مقادیر بالای کراتی‏نین پلاسما، ترشح کراتی‏نین به داخل لوله می‏تواند راه اصلی دفع کراتی‏نین باشد که منجر به تخمین بالاتر GFR حتی تا 70% بالاتر از GFR اندازه‏گیری شده در حضور مقادیر پایین کراتی‏نین پلاسما می‏شود.

کاهش کلیرانس کراتینین نشان دهنده کاهش میزان فیلتراسیون گلومرولی (GFR) است. این می تواند به دلیل شرایطی مانند بیماری پیشرونده کلیه، یا ناشی از اثر سوء همودینامیک کلیوی باشدکه اغلب برگشت پذیر است، از جمله اثرات مواد مخدر و یا کاهش خونرسانی کلیوی ناکارآمد (به عنوان مثال، تخلیه حجم، نارسایی قلبی). افزایش کلیرانس کراتینین اغلب به علت هیپرفیلتراسیون گلومرولی و معمولا بیشتر در دوران بارداری و یا در بیماران مبتلا به دیابت، قبل از نفروپاتی دیابتی دیده می شود، همچنین ممکن است با مصرف زیادی پروتئین در رژیم غذایی رخ دهد. مقادیر کلیرانس کلیوی کراتینین به مقدار خون تصفیه شده و توانایی عملکرد گلومرول ها به عنوان صافی، بستگی دارد. در آترواسکلروز شریال کلیوی، کم ابی و شوک، مقدار خون موجود جهت تصفیه کلیوی کاهش می یابد. توانایی عملکرد تصفیه ای گلومرول ها در بیماریهایی از قبیل گلومرولونفریت، نکروز حاد توبولی و بسیاری دیگر از بیماریهای اولیه کلیوی کاهش می یابد. انسداد دو طرفه شدید بر سر راه جریان خروجی ادرار، تنها در صورتی که طولانی باشد، بر تصفیه گلومرولی (Cr Cl) تأثیر می گذارد. اگر تنها یک کلیه دچار بیم

محدودیت عمده کلیرانس کراتینین دقت پایین آن در رابطه با میزان ترشح کراتینین توبولی است. که اغلب در رابطه با میزان کراتینین توبولی به عنوان کاهش دهنده ترشح GFR عنوان می گردد. حضور کراتینین ادرار ناشی از افزایش دغع کلیوی کراتینین منجر به افزایش بیشتر اختلاف بین GFR واقعی و کلیرانس کراتینین می شود. از آنجایی که توده عضلات و کارکرد کلیه موازی با افزایش سن کاهش می‏یابند، در نتیجه یک زن سالخورده علیرغم غلظت کراتی‏نین طبیعی، ممکن است دارای GFR حدود 30% یک زن جوان باشد. یک رژیم حاوی مقادیر زیاد گوشت قرمز می‏تواند کلیرانس کراتی‏نین را بطور موقت بالا ببرد. جمع‏آوری ناقص ادرار ممکن است سبب کاهش کاذب مقادیر شود. حاملگی سبب افزایش کلیرانس کراتی‏نین می‏شود. علت آن احتمالاً، افزایش بار کلیه ها به سبب وجود جنین در حال رشد می باشد. ورزش موجب افزایش سطح کراتینین می شود. GFR در مبتلایان به سوء تغذیه یا چاقی، نیمه فلجی یا فلج چهار دست و پا و در زنان باردار ممکن است از دقت کافی برخوردار نباشد. داروهای افزایش دهنده Cr Cl : آمینوگلیکوزیدها(مانند جنتامایسین)، سایم